Situering:
Het gemeentebestuur van Beersel heeft beslist om de werking van het Herman Teirlinckmuseum vanaf 1 januari 2014 te beëindigen en wil het gebouw verkopen.
De collectie zal allicht kunnen samenblijven, zo vernamen we tijdens de commissievergadering Cultuur van donderdag 17 oktober 2013. Het Letterenhuis in Antwerpen, dat al voor een groot deel eigenaar is van die collectie, overlegt hierover met de gemeente Beersel.
Wat betreft het gebouw gaf de Vlaamse minister van Cultuur aan dat u de procedure hebt opgestart voor een onderzoek naar de erfgoedwaarde van de museumsite en naar eventuele beschermingsmaatregelen die er genomen moeten worden.
Het adviescomité voor het Herman Teirlinckhuis ziet een belangrijke rol weggelegd voor het FeliXart Museum, het vroegere Felix De Boeckmuseum.
Er wordt overlegd met alle betrokken partijen, waaronder ook vzw ‘de Rand’ die werd gevraagd om het dossier te trekken. Herman Teirlinck speelde een belangrijke rol in de opgang van literatuur in Vlaanderen en ontving als eerste de Grote Prijs der Nederlandse letteren. Het huis heeft een symbolische betekenis voor het gehele Vlaamse kunst-en cultuurleven.
Niet alleen bevindt het huis zich in de Vlaamse Rand rond Brussel, waar de Vlaamse regering via onder andere vzw ‘de Rand’ sterk inzet op het behoud van het Nederlandstalige karakter van de streek, het is gelegen in Beersel dat deel uitmaakt van de zuidwestrand. Een gebied dat volgens de minister bijkomende aandacht verdient, zeker ook op het vlak van culturele infrastructuur.
Vragen:
(puntsgewijze en korte samenvatting van de vragen)
1. Wat houdt het onderzoek naar de erfgoedwaarde in? Welke timing is er voorzien? Welke bestemming moet het huis volgens u krijgen?
2. Moet de collectie volgens u een onderkomen vinden in de Vlaamse Rand? Hoe staat u tegenover de piste van het adviescomité voor het Herman Teirlinckhuis?
3. Wat houdt de opdracht van vzw ‘de Rand’ met betrekking tot het Herman Teirlinckmuseum precies in? Welke middelen plaatst u hier tegenover?
ANTWOORD (van Minister Geert Bourgeois)
1. Wat houdt het onderzoek naar de erfgoedwaarde in? Welke timing is er voorzien? Welke bestemming moet het huis volgens u krijgen?
Het onderzoek naar de erfgoedwaarde behelst een literatuuronderzoek, een kort archiefonderzoek, een bezoek ter plaatse en de toets van het monument aan de erfgoedwaarden opgenomen in het Monumentendecreet van 1976.
Mijn administratie heeft de erfgoedwaarde geëvalueerd en is tot de volgende conclusie gekomen :
“De Villa Teirlinck is een doorsnee villa uit de jaren 1930 zonder noemenswaardige architecturale erfgoedkenmerken. Het enige decoratieve element, zowel wat interieur als exterieur betreft, zijn de niet gesigneerde, geschilderde taferelen uit het boek van Reinaert de Vos in het inkomportaal (deels beschadigd). Tevens zijn er ook geen cultuurgoederen die integrerend deel uitmaken van de woonst. Bovendien zijn grond en huis nooit eigendom geweest van de heer Teirlinck.
De woning te Linkebeek (zoals ook de gesloopte woning te Sint-Idesbald) is zowel op conceptueel als architecturaal vlak van een veel hogere kwaliteit en is ook om die redenen beschermenswaardig geacht en voorgedragen voor bescherming.
Voorstel van beslissing
De woning van Herman Teirlinck in Beersel heeft zonder twijfel een historische en socio-culturele waarde voor de gemeente Beersel maar komt niet voor een bescherming op Vlaams niveau in aanmerking.”
De woning in Linkebeek waarover sprake is de woning waar Teirlinck eerst gewoond heeft, gelegen Koekoekspad 21. Deze woning zou zijn ontworpen door Teirlinck zelf, met invloeden van Henry Van de Velde. De woning in Sint-Idesbald is de woning waar hij nadien gewoond heeft, werd ontworpen door architect Victor Bourgeois. Deze is in 1989 gesloopt.
Aangezien ik me bewust ben van het waardevol karakter, op socio-cultureel vlak, van het Herman Teirlinckhuis, heb ik een tweede opinie gevraagd aan de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen. Ik heb gewezen op de socio-culturele waarde. Maar het is niet omdat iemand ergens gewoond heeft, dat de woning daardoor in aanmerking komt voor bescherming. Ik hoop zo snel mogelijk over een advies te beschikken van de KCML.
Wat betreft de bestemming van het huis zijn er tal van opties mogelijk (museum, schrijvershuis (residentie waar internationale schrijvers uitgenodigd worden/verblijven)). Een toeristisch onthaalcentrum is weinig plausibel, er is net een grote investering in het Lambiekcentrum gebeurd. Het is weinig waarschijnlijk dat er twee toeristische onthalen zouden komen.
2. Moet de collectie volgens u een onderkomen vinden in de Vlaamse Rand? Hoe staat u tegenover de piste van het adviescomité voor het Herman Teirlinckhuis?
De huidige collectie van het Herman Teirlinckhuis bestaat voornamelijk uit replica’s. Het voorstel van mijn collega Schauvliege om de collectie te laten beheren door het Letterenhuis en tevens het gemeentearchief/burgerlijk archief aan het huis door te geven, lijkt me een goede optie, waardoor we er zeker van kunnen zijn dat er niets van de collectie verloren zal gaan.
Naar aanleiding van de brief van het adviescomité voor het Herman Teirlinckhuis heb ik op 12 november een overleg georganiseerd waarbij mijn collega minister Schauvliege en de provincie Vlaams-Brabant betrokken waren.
Volgende zaken werden tijdens dit overleg besproken :
- Gemeentebestuur Beersel geeft aan dat ze tot verkoop wil overgaan. Dit is zo ook opgenomen in het meerjarenplan.
- Vzw FeliXart :is geen vragende partij, maar indien zij bijkomende opdracht krijgt met hieraan voldoende middelen verbonden, ziet de vzw voldoende opportuniteiten om het Teirlinckhuis een invulling te geven.
- De Provincie Vlaams-Brabant heeft geen middelen om het huis aan te kopen.
- Kabinet Schauvliege. Bij cultuur heeft men geen middelen om tot aankoop over te gaan. Men kijkt na of er geen mogelijkheden zijn tot aankoop met het VLM landinrichtingsproject ‘Land van Teirlinck’. Dit wordt nu onderzocht door de VLM.
- Regionaal landschap zou de groenzone willen inrichten, maar heeft geen middelen tot aankoop.
- Kabinet Bourgeois heeft geen middelen om het huis aan te kopen. Vanuit Toerisme – hier zetten we in op de drie toegangspoorten: kasteel van Gaasbeek, plantentuin Meise en KM Midden-Afrika in Tervuren - noch vanuit Erfgoed.
3. Wat houdt de opdracht van vzw ‘de Rand’ met betrekking tot het Herman Teirlinckmuseum precies in? Welke middelen plaatst u hier tegenover?
Vzw ‘de Rand’ heeft in deze geen opdracht gekregen. De kerntaken van de vzw focussen zich op ‘de Zes’ (vanaf 2014 (bijkomend) uitwerking lokaal jeugd- en sportbeleid en ondersteuning bibliotheken in faciliteitengemeenten) en sinds 2013 het Gordelfestival.
