Papierfabriek Catala N.V. is bouwkundig erfgoed sinds 05-10-2009. (Vaststellingsbesluit)
Beknopte karakterisering
| Typologie | ||
| Stijl | ||
| Datering | ||
| | ||
Papierfabriek Catala N.V., voor de productie van papier, karton en golfkarton. De oorsprong van de fabriek klimt op tot 1792 toen Anna Van Haelen, weduwe Wittouck, van het Oostenrijkse bewind de toelating kreeg om op de Zenne een watermolencomplex te bouwen. Op de linkeroever stroomafwaarts kwam zo een oliemolen tot stand, op de rechteroever lag een graanmolen met landhuis.
Laatstgenoemde was gelegen in een bocht van de Zenne op een weide zogenaamd "'t Horeken", ook wel "Torreken" of "Toreken" genoemd, voor de helft eigendom van de abdij van Terkameren. In een akte van 1794 beschreven als "den schoonen neuwen graenmolen daer op de riviere gebouwt, hebbende drij raeders ende drij coppele steenen ende alle de andere foor dese soo roerende als onroerende goederen wercken met het meuldershuys ende andere batimenten daer op staende ende alle syne voerdere toebehoerten...". Naderhand werd het deel van Terkameren tengevolge van de Franse Revolutie te koop aangeboden. De kinderen van de intussen overleden Anna Van Haelen konden het geheel verwerven in 1795.
Circa 1800 besloeg de eigendom 3 ha 82 a en 50 ca en bestond het geheel uit een olie- en bloemmolen, een landhuis met paardenstallen, een koetshuis, een moestuin, aanplantingen, weiden en een Engelse tuin, het geheel omringd door een wal. In 1803 werd de molen met alle bijhorigheden eigendom van Charles-Joseph de Liagre en zijn schoonbroer Georges-Louis Stevens, die hem verbouwden tot papiermolen. Na de dood van Liagre werd zijn schoonbroer hoofd van de onderneming en het is onder zijn beleid dat de papierfabriek een aanzienlijke uitbreiding kende. In 1929 kwam het tot een fusie tussen de onderneming Georges Catala te Braine-le-Comte en de papierfabriek van Drogenbos. De eerste stoomketel van de gemeente werd hier in gebruik genomen in 1847.
Het grootste deel van de oude bedrijfsgebouwen werd gesloopt tijdens het onderzoek. Thans resten nog de neoclassicistische directeurswoning in de Zennebocht ten noordoosten van het huidige gebouwenbestand en een watertoren in de zuidoostelijke hoek van het domein. Directeurswoning: bepleisterd en beschilderd herenhuis van zes traveeën, souterrain en twee bouwlagen onder leien mansardedak met oeil-de-boeuf en dakvensters onder gebogen fronton. Eenvoudige rechthoekige vensters in geriemde omlijsting op tot cordon doorgetrokken lekdrempels; bewaard schrijnwerk. Rechthoekige deur in entablementomlijsting, voorafgegaan door een bordestrap. Klassieke gevelbeëindiging bestaande uit een geprofileerde architraaf, een blinde fries en een houten kroonlijst op modillons en voluutconsoles; ten zuiden: brug en sluis om de turbine op gang te brengen. Watertoren op polygonale plattegrond, naar verluidt gebouwd in 1956; voet bestaande uit een betonskelet met bakstenen opvulling, ter ondersteuning van een licht overkragende kuip; rechthoekige vensters.
- LORTHIOIS J., Les origines des papeteries de Drogenbosch, in Ucclensia, Geschied- en heemkundige kring van Ukkel en omgeving, nummer 39, november-december 1971, p. 3-10.
- Drogenbos. Een dorp tussen grootstad en platteland. Beelden van toen in foto’s en prentkaarten, Heem- en Geschiedkundige Kring, s.l., 1993, p. 81, 91.
- Droogenbosch anno 1798. Een historische schets, Brochure 10de Open Monumentendag, 12 & 13 september 1998, p. 12-14.
Bron: Kennes H. met medewerking van Daveloose B. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Gemeente Drogenbos, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB9, (onuitgegeven werkdocumenten).
Bron: Agentschap Onroerend Erfgoed 2016: Papierfabriek Catala N.V. [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/205112(geraadpleegd op 20 juni 2017).
